Ασφαλιστικό: Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις σε μια οικονομία που παλεύει να σταθεί στα πόδια της;

του Προκόπη Αγγελόπουλου

Από χθες, όταν και η κυβέρνηση απέστειλε στους θεσμούς το σχέδιο για την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος, διάβασα και άκουσα αναλύσεις ειδικών, όπως προσεκτικά ασχολήθηκα και με τις ενστάσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης για τη μεταρρύθμιση που είναι, ωστόσο, απλώς η Ελληνική πρόταση (δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνάμε αυτό όταν έχουμε να κάνουμε με τους σκληρούς εκπροσώπους των δανειστών).

Είναι αλήθεια ότι το ασφαλιστικό σύστημα στη χώρα μας αιμορραγεί από πολύ παλαιότερα και θα έπρεπε να έχει αντιμετωπίσει τις πληγές του πολύ πριν δεχτεί και το τελειωτικό χτύπημα με το PSI (τα προηγούμενα δύο χτυπήματα ήταν τα δομημένα ομόλογα και το φιάσκο των επενδύσεων των ταμείων στο Χρηματιστήριο της εποχής Σημίτη-Παπαντωνίου).

Η μεταρρύθμιση θα έπρεπε να έχει γίνει πολύ πριν αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε σοβαρά ζητήματα με την εισφοροδιαφυγή. Εισφοροδιαφυγή που εξερράγη με την εκμετάλλευση των οικονομικών μεταναστών από χιλιάδες επιχειρηματίες και αγρότες, για τουλάχιστον δύο δεκαετίες, όταν, ακόμη και στα Ολυμπιακά έργα απασχολούνταν εργάτες χωρίς ένσημα.

Φτάσαμε, λοιπόν, στα χρόνια των μνημονίων και είδαμε, μέσα σε μια πενταετία, τον δυναμικό και εύρωστο τομέα της Μικρομεσαίας Επιχειρηματικότητας να δέχεται το ένα χτύπημα μετά το άλλο και, τελικά, να αφήνεται στην τύχη του.

Αυτοί που σήμερα ορκίζονται ότι δεν πρόκειται να στηρίξουν την πρόταση Κατρούγκαλου για τη διάσωση του ασφαλιστικού, κατόρθωσαν, μέσα σε λίγα χρόνια, να εξοντώσουν αυτούς που αποτελούσαν τη βάση στήριξης του συστήματος μέσα από τις θέσεις εργασίας που προσέφεραν.

Προσέξτε, δεν τους ανάγκασαν να σταματήσουν να εισφοροδιαφεύγουν. Απλά, τους ξεζούμισαν, υποσχόμενοι, κάθε φορά, την ανάκαμψη που θα ερχόταν το 2011, το 2012, το 2013 κ.ο.κ. Και τους άφησαν στη μοίρα τους.

Αυτοί που σήμερα φωνάζουν ότι το 1% ή το 1,5% αύξηση στις εργοδοτικές εισφορές θα είναι καταστροφή για τους επιχειρηματίες, εξόντωσαν μία ολόκληρη επαγγελματική τάξη με την υπερφορολόγηση, άφησαν πίσω τους εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις κλειστές και υποχρέωσαν τους επιχειρηματίες αυτούς να κάνουν το μεγαλύτερο κούρεμα στις καταθέσεις τους που έγινε ποτέ, στην προσπάθειά τους να κρατήσουν με νύχια και με δόντια ανοικτά τα μαγαζιά που έφτιαξαν με τους κόπους μιας ζωής.

Και η εισφοροδιαφυγή σταμάτησε; Ασφαλώς και όχι. Ανάμεσα στους αναρίθμητους έντιμους επιχειρηματίες που αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο, υπήρχαν οι λίγοι και επιτήδειοι που πήραν όλη τη δουλειά και συνέχισαν ανενόχλητοι και να εισφοροδιαφεύγουν και να φοροδιαφεύγουν, έχοντας, πλέον, στα χέρια τους ακόμη ένα εργαλείο ανεξέλεγκτου πλουτισμού, τα κουρελιασμένα εργασιακά και μισθολογικά δικαιώματα (ακόμη ένα “κατόρθωμα” των κυβερνήσεων 2010-2014).

Αναρωτιέμαι, λοιπόν, από χθες με ποιο άλλο τρόπο θα μπορούσε να σωθεί το ασφαλιστικό σύστημα.

Ποιές είναι οι εναλλακτικές προτάσεις της Νέας Δημοκρατίας, της Δημοκρατικής Συμπαράταξης και του Ποταμιού; Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης του συστήματος, σε μια κατεστραμμένη Οικονομία που προσπαθεί να σταθεί ξανά στα πόδια της; Και, κυρίως, ποιες είναι οι προτάσεις που θα μπορούσαν να πείσουν τους δανειστές που κατεβαίνουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων πάντοτε με πολύ άγριες διαθέσεις.

Ας μην γελιόμαστε. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Οι εποχές των παραμυθιών για το ασφαλιστικό έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Η μόνη διέξοδος για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού χωρίς περικοπές και λογιστικές αλχημείες είναι η επιστροφή στην Ανάπτυξη. Με αυτό ως δεδομένο, η επιλογή Κατρούγκαλου να συνδέσει το μέλλον των νέων ασφαλισμένων με την ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας είναι εύλογη και αναπόφευκτη.

Σε ποιο σημείο, όμως, πρέπει μια αριστερή κυβέρνηση να κάνει τη διαφορά;

Αναμφίβολα, η επιδίωξη δημιουργίας ενός συστήματος δίκαιου, που θα διασφαλίζει ένα επίπεδο διαβίωσης αξιοπρεπές για όλους, μέχρι να βγούμε από το τούνελ, πρέπει να είναι η βασική κατεύθυνση.

Είναι βέβαιο ότι, στα δύσκολα χρόνια που προηγήθηκαν από το 2010 και μετά, οι συνταξιούχοι ήταν αυτοί που σήκωσαν το μεγάλο βάρος, στηρίζοντας τα παιδιά τους, που έβλεπαν το εισόδημά τους να συρρικνώνεται, μέρα με την ημέρα. Ορισμένοι από αυτούς, καλώς ή κακώς, πήραν συντάξεις και εφάπαξ, ίσως παραπάνω απ' όσο έπρεπε κι απ' όσο είχαν πληρώσει.

Ήταν ένα πλήρως άδικο και άνισο ασφαλιστικό σύστημα που πρόσφερε τη δυνατότητα σε κάποιους να παίρνουν “χρυσές” συντάξεις και σε κάποιους άλλους πολύ χαμηλότερες από αυτά που είχαν προσφέρει με την εργασία τους. Ένα σύστημα που επέτρεψε να βγαίνουν συνταξιούχοι με 15 χρόνια δουλειάς με πλήρη σύνταξη ή σε κάποιους άλλους να εκμεταλλευτούν το ξεπούλημα των ΔΕΚΟ για να βγουν με εθελούσιες, εισπράττοντας μεγάλα ποσά ως εφάπαξ και πολύ καλές συντάξεις, ενώ ήταν σε απολύτως παραγωγική ηλικία.

Όλες αυτές τις αμαρτίες των προηγούμενων χρόνων πληρώνουν, πλέον, τα προβληματικά ή χρεοκοπημένα ταμεία και αυτή η στρεβλή πραγματικότητα θα πρέπει να αλλάξει.

Η απόλυτη δικαιοσύνη στο συνταξιοδοτικό θα έρθει όταν αρχίσουν τα παιδιά των ήδη συνταξιούχων να επιστρέφουν σε ένα ασφαλές εργασιακό τοπίο, όταν οι μισθοί τους θα επιστρέψουν στα επίπεδα του 2010 και ένα αναπτυξιακό σχέδιο μπορέσει να διαμορφώσει και πάλι συνθήκες ανταγωνισμού και άνθισης της Ελληνικής Οικονομίας.

Όταν οι νέες θέσεις εργασίας γίνουν τόσες και με τόσο ικανοποιητικές απολαβές για τους εργαζόμενους που και οι εισφορές τους να είναι ανάλογες και να στηρίξουν και πάλι το πολύπαθο ασφαλιστικό. Μέχρι τότε, κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι με έναν μαγικό τρόπο θα βγάλει τον λαγό μέσα από το καπέλο. Το καπέλο είναι άδειο και οι μάγοι μας τελείωσαν, μαζί και οι “λύσεις” τους.

Η αριστερή κυβέρνηση, λοιπόν (για να έρθουμε και στο απολύτως ζητούμενο), θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, παράλληλα με τη διαπραγμάτευση, έναν αγώνα πάταξης της εισφοροδιαφυγής. Μια εισφοροδιαφυγή που δεν έχει τα ίδια στοιχεία με αυτά που είχε στη δεκαετία του 2000.

Πλέον, κρύβεται στην παραβίαση των όρων στις συμβάσεις εργασίας. Κρύβεται στη δήθεν μερική απασχόληση που είναι στην πράξη υπερπλήρης. Κρύβεται στην εκμετάλλευση της ανάγκης που υποχρεώνει τον άνεργο να υπογράφει ό,τι του δώσουν, χωρίς να διαμαρτύρεται ή να καταγγέλλει. Κρύβεται, όμως, ακόμη στην αδήλωτη εργασία των αλλοδαπών, που εξακολουθούν να προσφέρουν εύκολες και ανέξοδες λύσεις σε ασυνείδητους επιχειρηματίες.

Και, φυσικά, μια αριστερή κυβέρνηση, πρέπει ήδη από χθες να βάλει μπροστά ένα εθνικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης. Να κατευθύνει τους νέους ή και τους μεγαλύτερους που έμειναν άνεργοι, σε δουλειές που θα έχουν προοπτική και, προφανώς, θα πρέπει να διαμορφώσει τις συνθήκες αυτές που κάνουν ευκολότερες αυτές τις κινήσεις.

Και εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα για δυνατούς λύτες: Πώς μπορείς να διαμορφώσεις συνθήκες ανάπτυξης νέων επιχειρήσεων, όταν τις φορολογείς δυσβάσταχτα;

Ο νέος αναπτυξιακός νόμος θα δώσει κάποιες διεξόδους. Όπως διεξόδους δίνει και η απόλυτη, μέχρι στιγμής, αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ. Το σταθερό φορολογικό σύστημα, που διαμήνυσε ο κ. Γιώργος Σταθάκης για τις νέες επιχειρήσεις θα μπορούσε να είναι ένα κίνητρο.

Ωστόσο, η κυβέρνηση θα πρέπει να επικεντρώσει την προσπάθειά της, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, στο να πείσει τους δανειστές για χαλάρωση των φορολογικών επιβαρύνσεων. Θα πρέπει να πείσει ότι η ανάπτυξη και τα φορολογικά έσοδα θα έρθουν με την αύξηση του τζίρου που θα φέρουν οι νέες επιχειρήσεις και όχι με τη δυσβάσταχτη φορολόγησή τους.

Και, φυσικά, τα έσοδα για τις επιχειρήσεις και, επομένως και για το Κράτος, θα έρθουν με την επιστροφή των μισθών σε αξιοπρεπή επίπεδα, με την ταυτόχρονη επικράτηση όρων ασφάλειας των εργαζομένων μέσα στην αγορά εργασίας.

Μέχρι τότε, θα είμαστε υποχρεωμένοι να μιλάμε για το ασφαλιστικό με όρους διάσωσης και εξυγίανσης και όχι ενίσχυσης και ευρωστίας.

στο κόκκινο