Η Αργεντινή κι εμείς

γράφει ο Γιώργος Κατρούγκαλος *

Είναι πρότυπο η Αργεντινή για τον ΣΥΡΙΖΑ; Και αν όχι, ήταν λάθος η περίφημη δήλωση του Αλέξη Τσίπρα το 2012, που αναπαράγουν από χθες ad nauseam τα χαλκεία του παλαιοκομματισμού;

Η απάντηση στην πρώτη ερώτηση είναι εύκολη: η Αργεντινή δεν μπορεί να είναι το πρότυπο εξόδου από την ελληνική κρίση, γιατί το πολιτικό περιβάλλον των δύο χωρών και τα δομικά χαρακτηριστικά του χρέους τους είναι ποιοτικά διαφορετικά. Η Αργεντινή δεν ανήκει σε έναν υπερεθνικό οργανισμό πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση. (Η Μερκοσούρ είναι πολύ πιο χαλαρή). Κυρίως, όφειλε (και οφείλει) το μεγαλύτερο τμήμα του χρέους της σε ιδιώτες, όχι σε κράτη και θεσμικούς διεθνούς οργανισμούς, όπως η Ελλάδα. (Ακόμη και αυτή αποπλήρωσε πλήρως και χωρίς κούρεμα το χρέος της προς το ΔΝΤ, ύψους περίπου οκτώ δισ. δολαρίων).

Η μονομερής στάση πληρωμών του 2002 ήταν, γι’ αυτήν, όχι μόνον αναγκαστική αλλά η βέλτιστη λύση. Ήταν αναγκαστική γιατί το ΔΝΤ είχε ήδη τραβήξει την πρίζα, αρνούμενο την επικείμενη δόση, αλλά και γιατί είχε φανεί πλέον ότι η συμμόρφωση με το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμά του αποτελούσε κατήφορο προς την καταστροφή. Ήταν νόμιμη, γιατί η «κατάσταση ανάγκης» που επικαλέστηκε ως λόγο αναστολής πληρωμών το Διάταγμα της 6ης Φεβρουαρίου του 2002, αποτελεί αναγνωρισμένο εθιμικό κανόνα του διεθνούς δικαίου. Τα κράτη μπορούν να την επικαλεστούν εφόσον αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλισθεί ζωτικό τους συμφέρον έναντι άμεσου και επικείμενου κινδύνου, όταν, με άλλα λόγια, δεν μπορούν να ικανοποιήσουν ταυτόχρονα τους δανειστές τους και να εκπληρώνουν τις βασικές κοινωνικές τους λειτουργίες, όπως η δημόσια τάξη, η άμυνα, η υγεία, η κοινωνική πολιτική.

Ήταν, τέλος, η βέλτιστη λύση, γιατί τόνωσε την οικονομία της χώρας η οποία, την πενταετία μετά τη στάση πληρωμών, απογειώθηκε με ρυθμούς ανάπτυξης που πλησίαζαν το 8% ετησίως. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, οι Κίρχενερ κέρδισαν τρεις διαδοχικές εκλογές, το 2003, το 2007 και το 2011. Τα προβλήματα της χώρας, συνεπώς, δεν προέρχονται από τη στάση πληρωμών, ούτε από το “όχι” στους εκβιασμούς των δανειστών, αλλά γιατί οι νεοπερονιστές δεν επωφελήθηκαν από την ανάσα που έδωσε η σωστή αυτή κίνηση στην οικονομία, ώστε να αναδιοργανώσουν τις απαρχαιωμένες και πελατειακές δομές της.

Η πρόσφατη «επιλεκτική χρεοκοπία» δεν συνδέεται, συνεπώς, με τη στάση πληρωμών, αλλά με τη μεταγενέστερη αναδιάρθρωση του χρέους, του 2005 και 2010. Στο πλαίσιό της, το 93% των δανειστών δέχθηκαν νέα ομόλογα στη θέση των παλαιών, αξίας μεταξύ του 25% και 33% των τελευταίων. Ορισμένα, όμως, αμοιβαία κεφάλαια – «γύπες» (Elliott / NML, Aurelius και Blue Angels) αγόρασαν στη δευτερογενή αγορά σε εξευτελιστικές τιμές τα αρχικά ομόλογα και πέτυχαν από τα αμερικανικά δικαστήρια την πρόσφατη απόφαση που αναγκάζει την Αργεντινή να μην πληρώσει όσους δανειστές δέχθηκαν το κούρεμα, αν δεν καταβάλει πρώτα στα «όρνια» το 100% της αξίας των ομολόγων αυτών.

Άρα, η «χρεοκοπία» της χώρας είναι τεχνητή, η Αργεντινή δεν έχει οικονομική αδυναμία να πληρώσει τους δανειστές της. Έχει μάλιστα ήδη καταθέσει τα οφειλόμενα στην αμερικανική τράπεζα Bank of New York Mellon. Πού οφείλεται το παράδοξο αυτό; Μα, αποκλειστικά στο γεγονός ότι τα ομόλογά της δεν διέπονται από το εθνικό της δίκαιο, αλλά από το δίκαιο της πολιτείας της Ν. Υόρκης. Εδώ έγκειται η διαφορά ανάμεσα στο κούρεμα της Αργεντινής και στο «δικό μας» PSI: τα δικά μας ομόλογα ρυθμίζονταν από το ελληνικό δίκαιο, πριν από τις επαίσχυντες δανειακές συμβάσεις που απεμπόλησαν το σημαντικό αυτό νομικό όπλο.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, είχε δίκιο: Μακάρι να έλεγαν και ένα “όχι” και οι κυβερνήσεις του παλαιοκομματισμού στους δανειστές, όπως έπραξε η Αργεντινή. Δεν έχασε από την αντίσταση στους εκβιασμούς η χώρα αυτή. Ούτε είναι το “forget it, Yannis” και ο χατζηαβατισμός η λύση στο πρόβλημα του χρέους. Αυτό, όμως, είναι αδύνατο να το καταλάβουν οι εθελόδουλοι όλων των αποχρώσεων.

*καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ

Πηγή: ecoleft.gr